Plaatsen

Leiria heeft een rivier, die stroomopwaarts loopt, een toren zonder kathedraal, een kathedraal zonder toren, een Rechte Straat die niet recht is. (volksrijm)

D. Afonso Henriques, de eerste christelijke veroveraar van Leiria in 1135 en stichter van het kasteel, zag het als een ideale plaats voor een strategische aanval om Santarém, Sintra en Lissabon op de Moren te veroveren, hetgeen in 1147 lukte.

Tijdens meer dan een halve eeuw zou Leiria onder de voet gelopen en vernietigd worden door aanvallen van de moorse legers. De definitieve verovering zou pas ten tijde van koning D. Sancho I, aan het eind van de 12e eeuw, plaatsvinden. In 1195 kreeg Leiria van deze koning haar eerste handvest.

In 1254 had D. Afonso III hier zijn eerste volksvergadering in aanwezigheid van alle vertegenwoordigers van de gemeenten van het koninkrijk; dit was een belangrijke historische gebeurtenis, want het was de eerste keer dat het volk zijn klachten aan de koning kon laten horen.

In de 14e eeuw woonden D. Dinis en voornamelijk zijn vrouw D. Isabel, de heilige koningin (Rainha Santa), enkele keren in het kasteel, misschien omdat zij het een aangename accommodatie vonden met schitterende vergezichten.

De koning liet hier het dennenwoud Pinhal de Leiria aanleggen als bescherming tegen het oprukkende duinzand. De eerste wilde dennen die hier groeiden hebben het hout en de hars geleverd voor de Portugese scheepsbouw, voornamelijk ten tijde van de ontdekkingsreizen; tegenwoordig is dit bos een ideale en aangename locatie voor een wandeling.

Van alle vergaderingen, bijeengeroepen door de Portugese koningen in Leiria vond de meest tragische plaats in 1438; de vergadering was door D. Duarte bijeengeroepen om de ruil van Ceuta tegen de vrijheid van zijn broer D. Fernando, die in Tanger gevangen was, te bespreken. De vergadering besloot tot de opoffering van zijn broer in ruil voor het behoud van het Marokkaanse Ceuta. De koning, die verscheurd werd door verdriet, stierf kort daarna.

Vanaf het middeleeuws kasteel groeide de stad verder buiten de kasteelmuren en dat ging gepaard met de bouw van de romaanse kerk Igreja de São Pedro en daarna, in de 16e eeuw, met de bouw van de kathedraal en de kerk Igreja da Misericórdia. De stad strekt zich uit tot aan de rivier Rio Lis en zijn lommerrijke oevers herbergden veel religieuze gebouwen.

Maar pas in de 19e eeuw zou de stad Leiria zich wederom ontwikkelen door de vestiging van de bourgeoisie, die door de schrijver Eça de Queirós heel goed neergezet is in zijn roman "Crime do Padre Amaro" (Het vergrijp van pater Amaro), en vooral door de architect Ernesto Korrodi, die de stad een meerwaarde gaf. Vanaf toen tot heden heeft de moderne en ongeordende verstedelijking de stad veranderd, en Leiria is een steeds verder groeiend industrieel centrum geworden.