Kunstroute om april feestelijk te herdenken

Muurschilderingen zijn kunstzinnige getuigenissen van de geschiedenis en de identiteit van Portugal. In het hele land zijn er dan ook muurschilderingen te vinden. Ze nodigen je uit om meer te leren over de revolutie van 25 april 1974, en om het cultureel en toeristisch erfgoed te ontdekken.

Stadskunst is altijd een spiegel van de tijd, zeker nu we de 50e herdenkingsdag van 25 april vieren. Portugese steden worden gehuld in kunst om de geschiedenis te herdenken en te eren. De revolutionaire muurschilderingen die vroeger dienden om de pas veroverde vrijheid te bezegelen, zijn vandaag de dag nog steeds een krachtige artistieke uiting die heden en verleden met elkaar verbindt.

Na de revolutie doken overal muurschilderingen op als een vorm van collectieve meningsuiting, vol symboliek en verzetsboodschappen. En nu, vijf decennia later, is deze kunst terug van weggeweest, met nieuwe woorden maar met dezelfde inzet: het vieren van de democratie.

Een mooi voorbeeld hiervan is Murais da Liberdade (Muurschilderingen van de Vrijheid). Dit project nodigt je uit om mee te gaan op een artistieke reis langs 14 locaties in het land die in het teken staan van de Revolutie. Elke muurschildering vertelt zijn eigen verhaal. Veelvoorkomende thema's zijn de gezichten van sleutelfiguren zoals kapitein Salgueiro Maia en muzikant Zeca Afonso, en symbolen zoals de rode anjers. In sommige steden kun je genieten van een wat breder artistiek panorama. Zo kun je in Faro, in de Algarve, deelnemen aan de activiteiten van het F Festival. In Ponta Delgada, op de Azoren, word je ondergedompeld in creativiteit tijdens het kunstfestival Walk&Talk - Bienal de Artes.

Als je het leuk vindt om steden te verkennen via hun kunst, dan neemt deze route je mee op ontdekkingstocht naar muurschilderingen die een eerbetoon zijn aan 25 april.

PORTO AND THE NORTH

In Valença tovert de stadskunstroute Circuito de Arte Pública Urbana, gewijd aan het 50e jubileum van 25 april, de stad om tot een openluchtmuseum. De muurschilderingen en interactieve installaties die over deze unieke stad verspreid zijn, moedigen je aan om na te denken over vrijheid en participatie, terwijl ze tegelijkertijd het historische centrum opvrolijken.

Geniet van de perfecte mix tussen hedendaagse kunst en de grandeur van het Praça-forte van Valença, dat boven het landschap uittorent. Elk kunstwerk op deze route biedt een nieuw perspectief, waardoor de stad een perfecte plek is voor liefhebbers van kunst in de buitenlucht. Leer de tradities kennen en verken de plaatselijke ambachten en typische producten, om zo het culturele erfgoed van de stad in ere te houden.

Valença is de perfecte reisbestemming voor wie op zoek is naar een authentieke ervaring waar kunst, geschiedenis en traditie in elk straatje en op elke hoek van de stad te vinden zijn.

LISBOA

Lissabon, Almada en Setúbal zijn uitgegroeid tot levendige canvassen vol muurschilderingen ter ere van de Revolutie en de vrijheid. 

In Lissabon staat de geschiedenis letterlijk op de straten geschreven. In de wijk Belém kun je een bezoek brengen aan MAAT - Museu de Arte, Arquitetura e Tecnologia. In dit museum voor kunst, architectuur en technologie worden de grenzen van de creativiteit op de proef gesteld met hedendaagse kunst en design. In de tuinen is er de collectieve muurschildering “48 Artistas, 48 Anos de Liberdade” (48 kunstenaars, 48 jaar vrijheid) te zien. Dit kunstwerk uit 2022 is een herinterpretatie van het iconische Paneel van de Volksmarkt uit 1974. Het werk werd gemaakt door enkele van de kunstenaars die deelnamen aan de originele versie, zoals Teresa Magalhães en Guilherme Parente, en door nieuwe creatievelingen zoals Vhils, Joana Vasconcelos en Maria Imaginário. Hierdoor wordt de diversiteit van de hedendaagse Portugese kunst weerspiegeld. Ook in het gebied langs de rivier kun je stadskunst bewonderen, zoals het schilderij Bordalo II in het CCB, de muurschilderingen in Alcântara of het treinstation Santos.

Het initiatief “5 Décadas, 5 Artistas, 5 Murais” (5 decennia, 5 kunstenaars, 5 muurschilderingen) toont verschillende opvattingen over vrijheid in de stad. Het is een kunstroute die uitnodigt tot ontdekking en reflectie. Elke muurschildering vertelt zijn eigen verhaal. In Campolide wordt de Revolutie bijvoorbeeld herdacht met opvallende taferelen van de dag die Portugal veranderde. In de buurt van het Castelo de São Jorge, in Rua Costa do Castelo, vind je een muurschildering van Kruella D'Enfer waarin verzet en de rol van het theater centraal staan. In Rua dos Caminhos de Ferro, in Santa Apolónia, vind je een schilderij in roze en blauwe tinten, gemaakt door Arisca. Dit schilderij staat in het teken van gelijkheid en wijsheid.

Als je langs de Avenida de Berna loopt, vlakbij Fundação Calouste Gulbenkian, zie je een muurschildering die een eerbetoon is aan kapitein Salgueiro Maia en die ook de rol van vrouwen in de vrijheidsbewegingen van de voormalige Portugese koloniën benadrukt. Dit kunstwerk werd oorspronkelijk in 2014 gemaakt door Vhils, Miguel Januário (+maismenos+), Frederico Draw, Diogo Machado (Add Fuel) en Gonçalo Ribeiro (Mar) en is onlangs gerenoveerd door vier andere kunstenaars: Tamara Alves, Sara Fonseca da Graça (Petra Preta), Moami en Mariana Malhão.

Een ander interessant project is de muurschildering “1.500 Azulejos para Celebrar 50 Anos de Abril” (1.500 tegels om 50 jaar april te vieren), gecoördineerd door Miguel Januário (+maismenos+). Dit project, waaraan honderden mensen hebben meegewerkt, is opgezet tussen Lissabon en Porto. De traditionele tegel wordt gebruikt om een democratische toekomst in wording te symboliseren.

Als je de connectie tussen traditie en hedendaagse kunst weet te waarderen, is het de moeite waard om een bezoek te brengen aan het nationaal tegelmuseum Museu Nacional do Azulejo, waar Portugese tegels in een nieuw jasje worden gestoken. Daarnaast zijn er nog andere voorbeelden van stedelijke kunst te bewonderen in Xabregas en Marvila. Snuif er de bruisende cultuur op tijdens het Festival Iminente.

In Almada worden verschillende generaties samengebracht door middel van muurschilderingen in het project “Conta-me Histórias” (Vertel me verhalen), ontwikkeld door het kunstcentrum A Casa ao Lado. Jonge kunstenaars lieten zich inspireren door de verhalen van de mensen die 25 april zelf hebben meegemaakt. Dankzij dit project zijn de straten van de stad veranderd in een openluchttentoonstelling. Maak van de gelegenheid gebruik om de vele muurschilderingen in het centrum van de stad te bekijken, waar verschillende kunstenaars aan hebben meegewerkt. Als je houdt van een meer experimentele benadering, moet je beslist stoppen in het centrum voor hedendaagse kunst Casa da Cerca - Centro de Arte Contemporânea.

In Setúbal organiseerde de Chileen Alejandro “Mono” González het initiatief "Histórias Que as Paredes Contam – 50 Anos de Muralismo" (Verhalen die de muren vertellen - 50 jaar muurschilderingen). Dit project bracht kunstenaars van verschillende generaties samen rond een muurschildering die steeds meer tot leven kwam naarmate de creativiteit en inspiratie vloeiden. Het is een project rond de evolutie van muurschilderingen als politiek en artistiek instrument. Wie zich nog meer wil onderdompelen in de lokale artistieke cultuur kan een bezoek brengen aan het Casa da Cultura in Setúbal, waar tijdelijke tentoonstellingen te zien zijn waarbij nieuwe visuele talen worden verkend.

Of je nu in Lissabon, Almada of Setúbal bent, de muurschilderingen ter ere van de Revolutie in april hebben de steden omgetoverd tot plekken vol herinneringen en creativiteit.

ALENTEJO

Als je een bestemming zoekt waar geschiedenis en artistieke expressie hand in hand gaan, dan moet je in de Alentejo zijn.

In Estremoz zie je hoe de geschiedenis en de lokale identiteit samensmelten in de herdenkingsmuur naast het park Parque da Porta de Santa Catarina. Het kunstwerk werd gemaakt door kunstenaars Davide Alves en Miguel Gustavo, en het herinnert aan de rol die deze stad speelde in de Anjerrevolutie. Bovendien is het een eerbetoon aan het Cavalerieregiment nr. 3 (RC3) en twee lokale figuren: kapitein Andrade de Moura en sergeant Brás. De stad staat bekend om zijn traditionele kleipoppen, geclassificeerd als immaterieel cultureel erfgoed door UNESCO. Je kunt deze poppen bekijken in het interpretatiecentrum Centro Interpretativo. Breng ook zeker een bezoek aan het goed bewaard gebleven historische centrum en het museum Museu Berardo Estremoz, waar kunst en traditie hoog in het vaandel staan.

Verder naar het noorden, in Nisa, is kunst op een andere manier tot uitdrukking gekomen, geïnspireerd door de lokale tradities. De straat Rua de Santa Maria is omgetoverd tot een eigentijds kunstwerk met versierde gevels en trottoirs die zijn geïnspireerd op typisch borduurwerk en kant. De geometrische en gebloemde motieven, die zo kenmerkend zijn voor het aardewerk van de stad, creëren een unieke visuele ervaring waardoor het erfgoed van de stad nog beter tot zijn recht komt. Daarnaast kun je in Nisa ook Valquíria Enxoval bewonderen, een textielinstallatie van de kunstenares Joana Vasconcelos. Deze indrukwekkende visuele installatie is een eerbetoon aan de traditionele ambachten.

De muurschilderingen ter ere van het 50-jarig jubileum van 25 april hebben Portugal omgetoverd tot een openluchtmuseum waar kunst en herinnering met elkaar vervlochten zijn om het verhaal van de Revolutie te vertellen. Van het noorden tot het zuiden, van de eilanden tot het vasteland: elk kunstwerk is een weergave van de identiteit en de democratische geest van het land. De kunstwerken geven een stem aan nieuwe generaties kunstenaars en laten zien dat stadskunst een krachtig instrument is voor expressie en reflectie.

Vier de vrijheid en beleef een reis langs de vele kleuren, vormen en verhalen die op de muren van Portugese steden te zien zijn.