Het mediterrane dieet, dat door Unesco is erkend als werelderfgoed, is een belangrijk kenmerk van de Portugese keuken.

Aan de basis bevinden zich plantaardige producten zoals groenten, fruit, kwaliteitsbrood en weinig geraffineerde granen, gedroogde en verse peulvruchten (bonen, kikkererwten, tuinbonen, enz.), gedroogde vruchten en noten (walnoten, amandelen, kastanjes, krenten, enz.), met olijfolie als belangrijkste bron van vetten, en de nadruk op het eten van vis in plaats van rood vlees.

Al deze voedingswaren worden bij voorkeur in het seizoen gegeten en gekocht in plaatselijke kruidenierszaken of op de traditionele markten, vlak na de oogst of de vangst. Het zijn de ingrediënten van een eenvoudige en sobere keuken die de voedingsstoffen bewaart tijdens de bereiding. Zo zijn er soepen, allerhande stoofschotels en visstoofpotjes die de antioxidatieve eigenschappen van de ingrediënten behouden en zo bijdragen tot een langere levensverwachting.

Het mediterrane dieet wordt tevens gekenmerkt door een matige consumptie van melkproducten, tuinkruiden als smaakgevers in plaats van zout, matige consumptie van wijn en dan alleen bij de maaltijd, water als belangrijkste dorstlesser gedurende de dag en gezellig tafelen. Voor Portugezen is lekker lang tafelen met familie en vrienden heel belangrijk en het is een uiting van de Portugese gastvrijheid.

Aan de Portugese tafel zijn alle kenmerken van het mediterrane dieet aanwezig: een grote verscheidenheid aan producten van het land en uit de zee, afkomstig uit Portugal of door de ontdekkingsreizigers meegebracht uit overzeese kolonies, maar ook het verzamelen en overdragen van kennis, het samenleven tussen verschillende culturen en generaties.

Het klimaat, het landschap, de verschillende culturen die in dit land zijn samengekomen en door de Portugezen werden overgenomen en de levensstijl maken van een land als Portugal, met zijn uitgestrekte Atlantische kust, een thuisland van de mediterrane keuken.